Żywa historia Gorlic — wywiad z panią Marią Augustyn
Wywiad z panią Marią Augustyn z d. Jamro, dotyczący ocalenia podczas okupacji niemieckiej żydowskiego małżeństwa Heny i Oskara Olinerów przez jej rodzinę w Zagórzanach.
Maria Augustyn z d. Jamro
Urodzona 31 października 1933 roku w Zagórzanach. Ukończyła szkołę podstawową w Zagórzanach, szkołę zawodową i studium zawodowe w Gorlicach. Całe życie zawodowe pracowała w Gromadzkiej Bibliotece w Zagórzanach. Obecnie na emeryturze.
Rodzina Jamrów — rodzice Waleria i Karol wraz z dziećmi Marią i Janem — zostali odznaczeni w 1992 roku Medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata za ocalenie żydowskiego małżeństwa Heny i Oskara Olinerów, podczas okupacji niemieckiej. Olinerowie byli ukrywani przez Jamrów dwa i pół roku.
Zapraszamy do galerii fotografii dostępnej na dole strony.
Wywiad z panią Marią Augustyn przeprowadzony 6 maja 2025 roku przez Urszulę Karasińską w Gorlicach.
00:00:43 — pierwsze dni II wojny światowej — historia ojca
00:03:19 — życie rodziny Jamrów podczas okupacji w Zagórzanach (czteroosobowa rodzina i dziewczyna do pomocy)
00:04:26 — niemiecka kuchnia polowa przy domu Jamrów i noclegi żołnierzy w kuchni na sianie
00:05:33 — „Ojciec miał często kontakty z podziemiem”
00:06:18 — „Gdy u nas byli Niemcy, to Żydzi i my czuliśmy się bezpieczniej” („najciemniej pod latarnią”)
00:06:42 — Hena i Oskar Olinerowie, żydowskie małżeństwo ocalone przez Jamrów i okoliczności ich pojawienia się w Zagórzanach
00:10:06 — „Oni [Olinerowie] przyszli do nas za zapachem pieczonego chleba… Rodzice ugościli ich kolacją, przyszykowali spanie”
00:10:45 — przygotowanie pierwszej kryjówki, przyjaźń matki z Heną Oliner
00:12:20 — podjęcie decyzji o udzieleniu dłuższego schronienia Żydom i zbudowanie lepszej i trwalszej kryjówki
00:13:31 — „Oni byli u nas dwa i pół roku”— dzieci Maria i Jan noszący butelki z wrzącą wodą do kryjówki Olinerów (podczas zimy)
00:14:30 — „Moja Mama wszystko opierała o Boga, jak Pan Bóg zechce to ich uratuje i nikomu się nic nie stanie. I zostali u nas”
00:15:23 — „I przyszło w nocy gestapo”
00:17:08 — zaostrzenie niemieckich przepisów dotyczących pomocy Żydom, słowa matki: „Jeśli dalej im nie pomożemy, to lepiej było ich w ogóle nie przygarnąć. Musimy im nadal pomagać. Co będzie, to będzie. Będę się modlić i dobro zwycięży”
00:18:40 — następna rewizja gestapa u Jamrów
00:20:25 — „Wojna się skończyła” — dalsze losy Olinerów
00:22:10 — wyjazd syna Marii Augustyn do brata męża do Ameryki
00:23:30 — odwiedziny syna w Ameryce (przez trzy miesiące) i Olinerów na Florydzie
00:25:17 — „Zamiast trzech miesięcy, przeciągnęło się do 5 lat” (praca w Ameryce)
00:26:40 — okoliczności wystąpienia o pośmiertne odznaczenia Medalami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata dla rodziców i uroczyste wręczenie medali dla całej rodziny
00:30:15 — „Pani Heniu, a gdyby tak była odwrotna sytuacja, jak Pani by się zachowała?” — pytanie skierowane do ocalonej Żydówki
00:30:56 — odczucia dziewczynki Marysi Jamro z okresu ukrywania Żydów w jej domu rodzinnym, wychowywanie dzieci przez Jamrów w duchu patriotyzmu i humanitaryzmu
Galeria
Maria Augustyn
Dyplom honorowy z Yad Vashen poświadczający przyznanie rodzinie Jamrów Medali Sprawiedliwych wśród Narodów Świata
Karol Jamro, od 14.01.1914 w Legionach Polskich, odznaczony Krzyżem i Medalem Niepodległości (ojciec Marii Augustyn)
Zdjęcie ślubne rodziców Marii: Walerii z d. Sopala i Karola 1930 r.
Uratowane małżeństwo żydowskie: Hena i Oskar Olinerowie
Spotkanie papieża Franciszka ze Sprawiedliwymi Wśród Narodów Świata w Oświęcimiu, na zdjęciu Maria Augustyn
Maria i Jerzy Augustynowie
